Phát triển du lịch Bến Tre trong thích ứng với biến đổi khí hậu

Bến Tre là tỉnh thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), là 1 trong 5 tỉnh đại diện sông nước của 13 tỉnh, thành thuộc vùng thấp. Bến Tre bao phủ bởi 4 nhánh hạ lưu của dòng sông Cửu Long đổ ra biển (cửa Đại, Ba Lai, Hàm Luông và Cổ Chiên), hình thành nên tỉnh Bến Tre trên 3 dải cù lao (Minh, Bảo và An Hóa); do vậy sẽ chịu ảnh hưởng rất lớn với biến đổi khí hậu từ nay và mãi những thập niên kế tiếp về sau. Việc phát triển du lịch thích ứng với biến đổi khí hậu là điều tiên quyết đặt ra, cần có những giải pháp tiên tiến để thích ứng nhằm mang tính kết nối vùng ĐBSCL. 

Du thuyền len lỏi trong rạch dừa nước

Tỉnh Bến Tre, hiện tượng nước biển dâng làm ảnh hưởng đến tài nguyên du lịch, ảnh hưởng đến sinh hoạt cộng đồng, ảnh hưởng đến dịch vụ du lịch dẫn đến cung thấp hơn cầu trong phát triển du lịch cũng như trong sinh hoạt người dân. Những thập niên trước, Bến Tre có 3 vùng sinh thái (mặn, lợ và ngọt) rõ rệt trên bản đồ rẻ quạt của quê hương sông nước Xứ Dừa, nhưng hiện nay, mỗi năm có hai đến ba tháng nước biển dâng rất sâu vào đất liển, nước mặn lấn cả vùng nước lợ làm ảnh hưởng không nhỏ đến tài nguyên du lịch.

Bến Tre là tỉnh có tài nguyên du lịch phong phú, có hệ thống sông ngòi chằng chịt nhiều nhất vùng ĐBSCL, sở hữu trên 70 nghìn ha vườn dừa và 35 nghìn ha vườn cây ăn trái; đây là một tài nguyên đặc trưng hiện có và sẽ làm trụ cột để phát triển du lịch sinh thái sông nước; do vậy cần giữ nét nguyên sơ mà thiên nhiên ban tặng để phát triển du lịch, không để công nghiệp hóa phá đi môi trường hiện hữu làm mất tài nguyên du lịch nhằm phát triển  ngành công nghiệp không khói tại Bến Tre phù hợp với thích ứng biến đổi khí hậu trong thời gian tới mà các ngành, các ấp cần đồng thuận, chung tay xây dựng và bảo vệ tài nguyên một cách hiệu quả nhất. 

Theo phát biểu của Ông Trương Duy Hải - Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh nhận định tại cuộc họp với tập đoàn đầu tư Novaland: Bến Tre là một lá phổi xanh, là vùng đất sinh quyển trong lành, phát triển cây trái phủ một màu xanh khắp kín ba dải cù lao. Công nghiệp có khói chưa phát triển, chưa phá vỡ tài nguyên thiên nhiên vốn có của Bến Tre; từ đó mà ba vùng sinh thái mặn, lợ, ngọt của Bến Tre có vườn cây ăn trái có rừng ngập mặn, có biển,... bên cạnh đó có nhiều nhân vật lịch sử, nhiều di tích lịch sử, nhiều sản vật phi vật thể,... nên du lịch trải nghiệm tại Bến Tre sẽ kéo dài 3 ngày; đó là tiềm năng mà chúng ta cần lưu ý phát triển du lịch bền vững trong giai đoạn ứng phó với biến đổi khí hậu. 

Sản phẩm du lịch đặc thù "Chợ nổi Dừa" trên dòng sông Thom thuộc huyện Mỏ Cày,  gắn với làng nghề khai thác dừa là một sản phẩm tồn tại ở Bến Tre và đang phát triển tốt trong khai thác du lịch, cần phải gìn giữ và phát triển, đừng để chìm theo thời gian như các chợ nổi khác. Ngoài ra với hệ thống làng nghề truyền thống có hàng trăm năm tuổi như: Rượu Phú Lễ, Kẹo dừa, bánh tráng Mỹ Lồng, bánh phồng Sơn Đốc, làng nghề hàng thủ công mỹ nghệ từ dừa... là những sản phẩm đặc trưng của tỉnh cần gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa phi vật thể của tỉnh để phát triển du lịch.

Trong tỉnh thì hạ tầng giao thông vẫn còn khó khăn, dù có đầu tư từng bước nhưng vẫn còn một số nơi  xe chưa đến điểm du lịch thuận lợi; Sự kết nối giao thông với các tỉnh ven biển theo chiến lược phát triển kinh tế trọng điểm vùng Đồng bằng do cầu, đường còn hạn chế. Đường cao tốc TP.HCM đến Trung Lương đã tạo điều kiện tốt cho việc rút ngắn thời gian di chuyển từ sân bay Tân Sơn Nhất về Bến Tre; Nếu cao tốc Trung Lương đến TP.Cần Thơ hoàn thành thì Bến Tre tiếp cận hai sân bay ở hai đầu tuyến sẽ giúp du lịch Bến Tre và ĐBSCL sẽ khởi sắc hơn trong tương lai.

Hệ thống cơ sở lưu trú đã có khách sạn từ 1 sao đến  4 sao và nhiều khách sạn khác; cần đầu tư thêm 4, 5 sao để đáp ứng phân khúc thị trường khách cao cấp; tuy nhiên là vùng sông nước gắn với rừng sinh thái Dừa đặc trưng nên loại hình lưu trú gắn với nhà dân (homestay) là điều cần thiết trong phát triển du lịch cộng đồng, giữ chân du khách dài ngày tại địa phương; phát triển du lịch ẩm thực dừa, từng bước xây dựng thương hiệu "Du lịch sinh thái sông nước Xứ dừa" để đưa thương hiệu lên bản đồ thế giới. 

Vườn dừa đặc trưng Bến Tre

Với lợi thế của tỉnh Bến Tre là ruộng lúa, rừng dừa, vườn cây ăn trái, người dân hiền hòa, chất phác nên việc phát triển loại hình du lịch Nông nghiệp là điều cần thiết mà thị hiếu của khách du lịch hiện nay đang chú ý. Cần tận dụng ưu thế tự nhiên để khai thác bản sắc văn hóa bản địa, du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp, du lịch cộng đồng, chăm sóc sức khỏe, ...

Những thách thức và giải pháp trong phát triển du lịch thích ứng với biến đổi khí hậu:

Tài nguyên phong phú và đặc thù vốn có của tỉnh, bên cạnh những đe dọa bởi diễn biến khí hậu; nếu sinh thái không được bảo tồn và phát huy tiềm năng của sông nước, rừng dừa, vườn cây ăn trái thì dần dần sẽ mất đi nền tảng cảnh quan, cũng như văn hóa bản địa của quê hương sông nước xứ dừa ngày mai một. 

Cần xây dựng kế hoạch ứng phó, xây dựng chương trình điều tra, giám sát để đưa ra biện pháp bảo vệ; nhất là phục hồi và bảo vệ các di tích lịch sử, các công trình kiến trúc, các vật liệu truyền thống để bảo tồn tính thẩm mỹ. Đồng thời áp dụng kỹ thuật hiện đại để kéo dài tuổi thọ các công trình văn hóa, công trình kiến trúc mà Bến Tre đang sở hữu. 

Cần giáo dục và nâng cao ý thức các bên liên quan về những ảnh hưởng về bảo vệ môi trường và phương thức ứng phó với các tác động của biến đổi khí hậu. Có ý thức giữ môi trường sinh thái xanh, sạch, đẹp; giữ gìn tài nguyên thiên nhiên là vấn đề cần thiết để phát triển du lịch bền vững, thu hút nhiều nhà đầu tư phát triển ngành công nghiệp không khói thay cho đầu tư công nghiệp khác.

Cần có dự án chiến lược xung quanh thương hiệu sông MêKông về các chuyên đề đất phương Nam, là vùng trũng, là vùng lúa nước giáp biển,... để gìn giữ môi trường sinh thái tự nhiên trong phát triển du lịch và khai thác mang tính bền vững. Chuyên đề về nghỉ dưỡng sông MêKông, khám phá MêKông là một sức hút hấp dẫn đối với du khách khi được ngấm mình và trải ngiệm trong dòng sông chín rồng (một trong những dòng sông lớn nhất thế giới). Chuyên đề về vùng đất địa linh nhân kiệt, là điểm đến kinh doanh và vui chơi - hội tụ để thu hút nhà đầu tư đến đầu tư phát triển du lịch trong giai đoạn nông nghiệp, ngư nghiệp của Bến Tre đang giai đọan bảo hòa. Cần kêu gọi nhà đầu tư lớn xây dựng qui mô có chiến lược làm đầu tàu, giúp tăng việc làm, tăng thu nhập cho người dân, giúp nuôi dưỡng được những giá trị nhân văn góp phần cho phát triển du lịch bền vững để trở thành điểm đến tầm cở quốc tế. 

Cần có dự án du lịch biển, rừng ngập mặn của Bến Tre trong ĐBSCL, có chương trình tham gia bảo vệ rừng, du lịch trồng rừng, du lịch mạo hiểm để khai thác hết tiềm năng của du lịch Bến Tre. Bên cạnh đó, các dự án ngăn mặn, đê bao ngăn thủy triều là điều tiên quyết trong ứng phó biến đổi khí hậu để phát triển du lịch./.