Nhớ lắm mùa cá rô đồng ở miền sông nước Bến Tre

Những cơn mưa đầu mùa bất chợt dễ làm lòng người nao nao. Mùa này, lúa ở ngoài đồng đã trổ bông, những cây lúa đã điểm tô nhiều màu sắc cũng là lúc bắt đầu mùa cá rô đồng. Ở nơi chốn thị thành có lúc ta chợt nhớ, chợt thèm biết mấy cái dư vị món cá rô đồng với nhiều món ăn làm say đắm lòng người viễn xứ….

Sản vật trời phú

Về Bến Tre, từ khoảng tháng 5- 6 âm lịch, khi mùa mưa mới bắt đầu, những cơn mưa rào đầu mùa đổ nước xuống đồng ruộng, ấy là mùa cá rô đồng đã đến. Cá đi theo thành đàn nhiều lắm, đủ các loại cá đồng như: Cá lóc, cá trê, cá sặt trong đó cá rô đồng là nhiều nhất. Mưa xuống, cá gặp nước bơi như trẩy hội, đó là lúc cá rô ngon nhất, mập mạp, to tròn, thịt săn chắc và có vị béo rất đặc trưng.

Những con cá rô đồng tươi rói vào mùa

Cá rô đồng có thể dùng chế biến được nhiều món như kho tương, nấu canh cải, kho gừng…nhưng người ta bảo cá rô đồng kho tương là món ngon độc đáo từ cá rô đồng. Trước khi bỏ niêu chế tương kho, cá rô phải được mổ bỏ ruột, rửa sạch, để cho ráo nước, sau đó đem nướng vàng trên bếp than hồng. Mục đích của việc phải nướng cá cho vàng là để cá có mùi thơm, không bị tanh. Khi con cá đã chín vàng đủ độ, tỏa mùi thơm lừng, phủi hết những than đen bám quanh cá rồi mới kho. Lấy một chiếc niêu bằng đất sét, gừng tươi rửa sạch, dùng dao đập dập, sau đó cắt thành từng đoạn dài 3-4cm rồi lót vào đáy niêu.Tiếp đó, lần lượt xếp toàn bộ số cá rô đã nướng vào nồi đổ tương vào xâm xấp cá, nêm thêm chút gia vị, hạt nêm, đường, rắc vài lát ớt vào nồi cá sau đó bắc lên bếp kho vừa lửa liu riu, bởi lửa to nước tương nhanh cạn mà gia vị chưa kịp ngấm vào cá, mất ngon. 

Cá rô đồng kho là món ăn thật dân dã từ tất cả các vùng quê đến thành thị đều cảm nhận được vị thơm, béo ngậy, bùi bùi từ món ăn này. Cá rô kho bầu thì các mẹ miền Tây dùng nồi đất để kho là ngon nhất. Cho một tí mỡ heo hoặc dầu ăn và bỏ một chút hành lá xắt nhỏ cùng tiêu đâm dập vào nồi cá. Rải vài cọng hành gốc lên trên mặt, hành gốc sẽ giòn rất ngon. Kho độ mười lăm phút khi thấy thịt cá rô da nhăn díu lại thì cá đã chín, bớt lửa thật nhỏ để giữ nóng và múc ra đĩa ăn kèm với ít rau thơm và cơm nóng. Giẽ một miếng thịt cá rô thơm phức, chấm với nước tương ngon giầm ớt cay nồng, cắn một miếng bầu non mềm, bạn sẽ thấy thấm đẵm hương vị tuyệt vời nơi đầu lưỡi. Đây là món đặc sản dân dã dễ làm, mang đặc trưng của vùng sông nước vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Món cá rô đồng kho tộ luôn để lại nhiều dư vị khó quên trong lòng du khách mỗi khi về quê hương Bến Tre

Người dân quê tôi còn làm món cháo cá rô đồng. Chọn loại cá rô “cụ”, làm sạch, rồi luộc và gỡ thịt cá, ướp với nước mắm, gừng, như đã nói ở trên. Thịt cá xào với hành mỡ thơm phức, rồi đổ vào nồi cháo đã nhừ, cho thêm lá hành và rau mùi, rau răm thái nhỏ. Nồi cháo dậy mùi, bụng dạ ai cũng phải cồn cào, cháo phải hơi loãng mới ngon, thịt cá có thể để riêng. Múc cháo ra từng chén nhỏ, rồi mới để thịt cá trên mặt chén cháo, cho ít rau mùi,  hành và rau răm thái nhỏ, rắc ít hạt tiêu, vắt thêm lát chanh và bỏ vào chút bột ớt khô. Cháo cá rô đồng ngon và bổ sánh ngang với cháo cá lóc và không thua kém cháo lươn là mấy. 

Ở Bến Tre, ở Lạc Địa (Phú Lễ- Ba Tri) trước đây còn nhiều cá rô đồng lắm bởi vì ở đây có rất nhiều cái đìa lớn nhỏ khác nhau. Ở đó, cá đồng tựu hội về nhiều vô kể, nhiều nhất là cá rô đồng. Về đây, có lẽ các bạn sẽ được thưởng thức cá rô đồng thơm ngon được chế biến thành nhiều món ngon mang đậm hương vị quê hương. Hiện nay, vùng đất bưng Lạc Địa này đã được  cải tạo thành vùng đất mới không còn hoang hóa như xưa nữa, những người dân ở đây đã  vét ao đầu tư nuôi cá rô bằng thức ăn công nghiệp. Thịt cá rô công nghiệp tuy ăn không ngon bằng cá rô đồng,  không được săn chắc và mang cái hương vị vốn có của cá rô đồng, nhưng vẫn bán chạy ào ào tại các chợ, các má, các cô vẫn thích mua cá rô về để chế biến các món ăn dân dã đồng quê mang đậm hương vị miền sông nước miền Tây. 

Hồi nhỏ, tôi cùng với đám bạn rủ nhau đi ra đồng ruộng để câu cá rô đồng ở những con kênh, chủ yếu vừa vui vừa có cá đem về cho mẹ nấu các món ngon. Câu được nhiều thì đem về  rộng vào khạp để dành ăn từ từ, bữa thì mẹ chế biến món canh cá rô bông so đũa, bữa thì mẹ đãi món cá rô kho tộ, cá rô hấp bầu, có khi nhiều quá mẹ đem ra chợ bán. Các món ăn được chế biến từ cá rô đồng, mẹ  tôi nấu rất đơn giản không cầu kỳ lắm  nhưng  bao giờ cũng ngon đáo để. Mẹ tôi nấu nhiều món theo phong cách người miền Tây như: cá rô hấp bầu, cá rô nấu canh với khoai môn, cá rô chiên ăn với nước mắm chanh, tỏi, ớt và rau sống, cá rô kho tiêu để tóp mỡ ăn với rau luộc… 

Hương vị quê hương

Cá rô nấu canh có khoảng hơn chục món như: Canh cá rô nấu khế, cá rô nấu cải xanh, canh cá rô rau đắng,…nhưng với người dân miền Tây, món khoái khẩu nhất phải kể đến canh chua. Canh chua cá rô có thể nấu với nhiều thứ, nhưng chưa có món nào “qua mặt” canh chua bông so đũa. Bông so đũa tươi ngon phải hái từ sáng sớm, lật bỏ nhụy và đài xanh, cá nấu chín nêm nếm xong phải vận lửa lớn thả bông so đũa vào sôi bùng lên là nhấc xuống ngay, nếu không bông so đũa sẽ bị rục ăn không ngon. Vị nhẫn nhẫn của bông so đũa, ngọt lừ béo ngậy của cá, chua ngọt của canh, cay nồng của ớt khiến cứ xì xụp húp, không uổng công nấu. Bữa cơm gia đình ở miền Tây còn một món “ruột’ luôn đi cập với canh chua đó là cá rô khô tộ. Cá rô kho tộ quả là số một, thịt cá mềm không phải bở ăn rất hao cơm. Bí quyết kho cá ngon là cá phải để trong “tộ” đất hoặc sành, kho với lửa riu liu, cá được giữ nóng âm ỉ, đủ thời gian để thấm gia vị, lâu lâu nên thả ga một bữa dùng mở để kho thay cho dầu và nhớ là cơm phải nấu cho nhiều, kẻo thiếu. 

Độc đáo món cá rô nấu canh bông so đũa

Những con cá rô đồng tròn trịa, vẩy xanh bóng nhẫy, bụng trứng căng phồng, đem nướng trên lò than hồng cho tới khi toả mùi thơm hấp dẫn. Hồi nhỏ, tuổi thơ của tôi đã gắn liền với những dòng kênh, những cánh đồng bát ngát thơm mùi lúa chín, các món ăn được chế biến từ cá rô đồng được xem là món ruột của mình. Cá rô nướng kiểu của mẹ vẫn còn nguyên mùi thơm của cá, thịt mềm và thơm ngon. Mẹ bảo để con cá giữ được hương vị thì trước khi nướng phải tẩm ướp kỹ càng với gừng, rượu và một chút giấm. Cá rô đồng nướng thêm đĩa rau lang luộc là đủ cho một bữa ăn dân dã. Ngày trước, cá rô không bao giờ thiếu vắng trong các cánh đồng lúa nước và từ lâu đã là là loại thực phẩm tạo nên món ăn dân dã mà hấp dẫn đến lạ lùng. Ngoài những món truyền thống như cá rô chiên giòn, cá rô nướng,… còn có thể tìm thấy một hương vị ngọt ngào từ món canh cải bẹ xanh nấu cá rô. 

Những ngày mưa, mẹ lại cặm cụi nấu canh cá rô đồng với cải bẹ xanh, để làm món canh cải cá rô, bà chọn những con cá béo tròn còn tươi rói, làm sạch cá rồi cho vào luộc chín tới. Cá vớt ra để nguội, bóc thịt hai bên rút hết xương sao cho thịt không vỡ. Phần thịt cá ấy được ướp chút gia vị rồi thả vào chảo dầu đang sôi, khi vớt ra cá giòn và thơm thật quyến rũ. Phần xương cá, đầu cá bà đem giã nhỏ để lọc lấy nước dùng, cho thêm gừng tươi để bớt mùi tanh của cá. Canh cải bẹ xanh nấu cá rô ăn vừa mát lại vừa có vị ngọt rất riêng bởi thịt cá giòn, rau cải xanh thoáng chút hăng quyện với hương gừng thơm nức. Khi ăn phải dùng đũa gắp rau và cá lên thìa rồi thêm chút nước gừng mới cảm nhận được vị ngon của món ăn, nồi cơm của mẹ nhờ thế mà lúc nào cũng cạn cả cháy. Thịt cá thơm hòa quyện với mùi tương và mùi gừng quyện vào, thật chẳng cao lương mỹ vị nào sánh bằng.

Nhớ khi xưa khi những cánh đồng lúa chín lúc nào cũng có nhiều cá. Bây giờ, ít khi thấy ai vác cần ra đồng câu cá rô nữa, ruộng vẫn xanh tươi sắc lúa, đồng vẫn ăm ắp nước nhưng đã thiếu vắng một thứ âm thanh gì đó rất thân quen. Phải chăng, tiếng quẫy nước của cá rô đồng, nghe xôn xao, và da diết biết bao. Nhớ lắm mùa cá rô đồng./.